Webhocam

Günümüzde her internet kullanıcısı, neredeyse her ziyaret ettiği sitede çeşitli işlemler yaparken, hatta siteye girerken bile başarıyla tamamlamaları gereken bir teste giriyorlar: CAPTCHA. Carnegie Mellon Bilgisayar Bilimleri Okulu’ndaki ekip tarafından geliştirilen bu test, siteyi ziyaret eden kişinin gerçek bir kişi olup olmadığını anlamak için kullanılıyor.

CAPTCHA, bugüne kadar pek çok farklı temayla karşımıza çıktı. Günümüzdeyse bize ya trafik ışıkları seçtiriyor, ya da birkaç resim arasından içinde belli bir nesnenin olduğu resimleri seçmemizi istiyor. Peki, zaman zaman başarısız olup sinir krizi geçirmemizi sağlayan, “Acaba robot muyum ben?” diye düşünmemize neden olan CAPTCHA, hangi amaçla ve nasıl geliştirildi ve günümüze kadar nasıl bir gelişimden geçti? Gelin her gün karşılaştığımız bu testi tanıyalım.

CAPTCHA, “Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart (Bilgisayarları ve İnsanları Ayırmak İçin Tamamen Otomatik Genel Turing testi” ifadesinin kısaltmasıdır. Bu testte Turing testinin işleyişinde yer alan sorgulayıcı, CAPTCHA’nın algoritmasının ta kendisidir. Sorgulayıcımıza, CAPTCHA’ya verdiğimiz cevaplarda bizim bir bilgisayar olmadığımızı kanıtlamamız gerekir. Ancak doğru cevap verirsek, Turing testini geçmiş ve istediğimiz içeriğe erişmiş oluruz.

CAPTCHA, Carnegie Mellon Bilgisayar Bilimleri Okulu’nda Luis von Ahn tarafından yönetilen, beraberindeki Manuel Blum, Nicholas J. Hopper ve John Langford tarafından geliştirildi. Sistemi geliştirme fikriyse dev bir şirket sayesinde ortaya çıktı. Luis von Ahn, sistemin geliştirilme hikâyesini kendi ağzıyla anlattı.

2000 yılında, henüz doktorasının birinci yılında olan Luis, o zamanın en dev şirketlerinden Yahoo’nun başmühendisinin verdiği konuşmaya katıldı. Konuşmanın konusu, Yahoo’nun bir türlü çözemediği 10 problemdi. İşte bu problemlerden birisi de Luis ve ekibinin bugün terler dökmemizi sağlayan, yıllar içinde yapay zekâ tartışmaları açan CAPTCHA fikrini ateşledi.

Yahoo, o dönemde milyonlarca e-posta adresi açmak için program yazan kullanıcılarıyla baş etmeye çalışıyordu ve bunun önüne bir türlü geçemiyordu. Yazılan programlar, Yahoo’da yalnızca formu doldurarak e-posta adresi oluşturuyor ve bunu hiç durmadan yapabiliyordu. Koskoca Yahoo, bunun önüne bir türlü geçemedi.

Luis von Ahn ve ekibi de bunun için fazlasıyla mantıklı bir çözümle geldi: Bilgisayarları ve insanları birbirinden ayırt edebilecek bir test. Bu test, her yaştan ve dünyanın her yerinden, kısaca herhangi bir insan tarafından çözülmek zorundaydı, fakat bilgisayarlar bu testi geçmemeliydi. İşin zor kısmı da aslında buydu. Fakat ekip, bunun için insan doğasına başvurdu: Biz, karakterleri ve metinleri kolay bir şekilde hangi şekilde ve ortamda olurlarsa olsun, dili fark etmeksizin tanıyabiliyorduk. Fakat bilgisayarlar, bu karakterleri yalnızca kendilerine gösterilen şekilde tanıyabiliyorlardı. Tabii bu, o zamanın bilgisayarları için geçerliydi. Bu konuya da birazdan değineceğiz.

CAPTCHA’da kullanıcıya gösterilen testlerini ilk sürümü, değişmeyen iki sözcükten oluşan ve şekli bozulmuş bir şekilde gösterilen bir diziydi. Bilgisayara bu sorunun cevabı doğru bir şekilde veriliyor ve kullanıcıdan o cevap isteniyordu. İnsanlar, şekli bozulmuş karakterleri tanıyabilirken bilgisayarlar bu karakterleri tanıyamadığından otomatik olarak algılayamıyorlar, dolayısıyla testi tamamlayamıyorlardı.

Yahoo, CAPTCHA’nın bu ilk sürümünü sorun yaşadığı e-posta oluşturma sayfasında kullanmaya başladı. CAPTCHA’nın eklendiği ilk haftalarda sistem, milyonlarca kez kullanıldı ve gerçekten de insanları bilgisayarlardan ayırmada başarılı oldu. Fakat bu sistemle birlikte aslında büyük de bir sorun oluşmaya başladı: Yapay zekâ, verilen cevaplarla gelişiyor, hatta CAPTCHA cevapları kara borsaya düşüyordu.